Już od 2017 roku WWF Niemcy i WEPA współpracują ze sobą w ramach różnych projektów i inicjatyw. Organizacje te skupiają się na cyrkulacyjnych cyklach materiałów podlegających recyklingowi oraz ochronie klimatu, zasobów i wód słodkich.

Dlatego WEPA chętnie wspiera renaturyzację zagrożonych terenów łęgowych nad Łabą. Dzięki dużemu projektowi złożonemu w Federalnym Urzędzie Ochrony Przyrody w ramach federalnego programu finansowania Blaues Band Deutschland (pl. Niebieska Wstęga Niemiec) realizowane są działania mające na celu usunięcie aktualnych deficytów i długoterminową ochronę krajobrazu. Szczególny nacisk położono na zagrożone w całych Niemczech lasy łęgowe z drewnem miękkim.

Wszystkie wiadomości z terenów łęgowych Środkowej Łaby można znaleźć tutaj.

Na czym skupia się projekt w obrębie krajobrazu łęgowego Środkowej Łaby?

Wspieramy projekt Doświadczenia związane z terenami łęgowymi Środkowej Łaby | WWF, który jest bezpośrednio powiązany z poprzednim projektem Wilde Mulde (pl. Dzika Mulda). W ten sposób WEPA jest stale zaangażowana na obszarze objętym projektem Nizina Łaby i Muldy i pomaga WWF w długoterminowym zabezpieczeniu jednego z ostatnich dużych kompleksów lasów łęgowych w Europie Środkowej.

Wiele siedlisk w krajobrazie łegowym jest przystosowanych do zdrowej równowagi wodnej i regularnego zalewania. Aktualne problemy w regionie objętym projektem wynikają między innymi z tego, że również krajobrazy łęgowe coraz bardziej wysychają. Ma to różne przyczyny. Z jednej strony od kilku lat brakuje mniejszych i regularnych zdarzeń powodziowych zasilających krajobraz w wodę. Z drugiej strony przedłużające się okresy suche zapewniają trwale niski i stale obniżający się poziom wód gruntowych. W szczególności susze w latach 2018 i 2019 oraz w latach kolejnych negatywnie wpłynęły na stan lasów łęgowych, podmokłych łąk i małych zbiorników wodnych. Choroby drzew, takie jak zamieranie pędów jesionu czy szkodniki, takie jak korowódka dębówka czy opiętek, dodatkowo obciążają przede wszystkim drzewostany.

W ramach projektu ochrony przyrody realizujemy wspólnie z WWF cel, jakim jest poprawa właściwości lasu łęgowego jako podstawy bioróżnorodności i ochrony przeciwpowodziowej, poprzez jego ponowne zalesianie i renaturyzację.

Jakie są cele projektu?

Region Środkowej Łaby objęty projektem charakteryzuje się współistnieniem człowieka i przyrody. Wiele cennych siedlisk, jak np. lasy łęgowe z drewnem twardym i miękkim lub typowe łąki łęgowe, występuje tylko w stanowiskach reliktowych. W tym miejscu nad Łabą można znaleźć wiele skarbów przyrody, których na próżno szukać na innych odcinkach rzeki. W regionie objętym projektem swoje schronienie znalazły rzadkie gatunki, takie jak rybołów, żbik czy kozioróg dębosz.

Oto najważniejsze cele, które chcemy osiągnąć do końca 2023 roku:

• Przygotowanie i rozpoczęcie 10-letniego dużego projektu „Renaturyzacja terenów łęgowych nad Środkową Łabą” w ramach programu finansowania Blaues Band Deutschland
• Towarzysząca temu inicjatywa w zakresie public relations i edukacji ekologicznej nt. Łaby i ochrony krajobrazów łęgowych
• Realizacja różnorodnych działań na rzecz ochrony siedlisk i gatunków nad Środkową Łabą

Jaki jest aktualny stan projektu ochrony przyrody?

Od początku projektu wiele się wydarzyło. Podejmujemy między innymi takie działania:

• wstępne planowanie i dalsze działania przygotowujące do rozpoczęcia w 2023 roku 10-letniego dużego projektu „Renaturyzacja terenów łęgowych nad Środkową Łabą”
• Utworzenie macierzystego stanowiska rzadkich gatunków wierzby wraz z ogrodem ochronnym Rezerwatu Biosfery Środkowej Łaby
• Zasiedlenie lasów łęgowych z drewnem miękkim jako siedliska dla remiza zwyczajnego, zależnego od lasów wierzbowych położonych w pobliżu zbiorników wodnych i obecnie bardzo zagrożonego w Niemczech
• Konkurs ofert na planowanie pozwoleń na dalsze przekształcanie lasów z monotonnych lasów sosnowych w bogate gatunkowo mieszane lasy liściaste

Jakie jeszcze inicjatywy zrealizowaliśmy?

W 2022 roku skupiliśmy się na edukacji i komunikacji. Oto kilka przykładów:

• Podczas wspólnej wycieczki na teren objęty projektem pracownicy zakładów WEPA w Kriebstein i Leuna wraz ze swoimi rodzinami mieli okazję dowiedzieć się więcej o działaniach WWF i lasach łęgowych oraz ich mieszkańcach.
• Ponadto zorganizowano kilka spotkań z zakresu edukacji ekologicznej z przedszkolem, grupami młodzieży i uczestnikami Dobrowolnego Roku Ekologicznego w Saksonii-Anhalt na następujące tematy: „Tereny łęgowe jako biotop”, „Zrównoważona produkcja papieru” oraz „Stan lasów i zrównoważona gospodarka leśna”.
• Medialnie projekt partnerski wspierał fotograf zwierząt i krajobrazu Peter Ibe.
• WEPA służyła Rezerwatowi Biosfery Łaby Środkowej pomocą we wspólnym opracowaniu i realizacji natychmiastowych działań w zakresie retencji wody na różnych obszarach łęgowych.

A projekt ochrony przyrody jeszcze nie dobiegł końca. Wspólnie z WWF mamy wciąż wiele do zrobienia, a na rok 2023 planowana jest realizacja kolejnych licznych działań. Tutaj krótka zapowiedź:

• W tym roku WWF przy wsparciu WEPA rozpocznie 10-letni duży projekt „Renaturyzacja terenów łęgowych nad Środkową Łabą”. W ramach programu finansowania Blaues Band Deutschland chcemy wspólnie z zainteresowanymi stronami z regionu wzmocnić siedlisko łęgowe i poprzez ukierunkowane działania w zakresie ochrony przyrody uczynić z niego perłę bioróżnorodności nad Łabą. Planowane są między innymi: renaturyzacja małych zbiorników wodnych i biotopów dla płazów, połączenie dawnych kanałów powodziowych oraz ochrona cennych łąk łęgowych poprzez opracowanie regionalnej koncepcji pastwisk.
• Tym działaniom na rzecz ochrony przyrody towarzyszyć będzie wiele mniejszych i większych imprez dla wszystkich zainteresowanych. WWF i WEPA są przekonane, że tylko razem możemy chronić przyrodę.
• Część własności WWF nad Środkową Łabą od kilku lat objęta jest tzw. ochroną procesową. Ma ona na celu umożliwienie cennym obszarom leśnym ponownego rozwoju w kierunku dzikiej przyrody i to bez ingerencji człowieka. Procesy zachodzące w przyrodzie w tym miejscu i fakt, czy koncepcja ta odniesie sukces, to ważne pytania dla działań WWF. Aby móc lepiej obserwować ten proces, biuro WWF rozwija i testuje obecnie na miejscu zastosowanie kamer dzikiej przyrody i fotopułapek.
• Jesienią 2023 roku na łąkach łęgowych nad Środkową Łabą zostaną posadzone dęby soliterowe. Są one typowe zarówno dla krajobrazu łęgowego, jak i stanowią ostoję dla różnych zwierząt – również dla zagrożonych wyginięciem chrząszczy, jak np. kozioróg dębosz. Celem jest stworzenie zrównoważonego stanu w różnym wieku oraz zachowanie krajobrazu również dla przyszłych pokoleń.
• Wreszcie, w celu wspierania nietoperzy i gatunków ptaków gniazdujących w dziuplach, w lasach WWF realizowane są szeroko zakrojone działania w ramach ochrony gatunków poprzez instalowanie skrzynek dla nietoperzy i pomocy w zakładaniu gniazd.

Zdjęcia: Copyright: Peter Ibe, WWF Niemcy